تب برفكي چيست؟
بيماري تببرفكي يكي از مسريترين و پرضررترين و مهمترين بيماريهاي دامهاي زوج سم اهلي است كه با ايجاد تاول و زخم در دهان و سم و پستان و پوزه و گاهي در اطراف پايه شاخ همراه است. اين بيماري در قلب نوزاد دامها يعني گوسالهها و برهها و بزغالهها ممكن است ايجاد نكروز و مرگ بافتي نمايد و باعث تلفات آنها شود. بنابراين هنگامي كه بيماري در فصل زايش گوسفندان و بزها شايع ميشود باعث تلفات و خسارات سنگين در برهها و بزغالهها ميگردد.
آيا نشانههاي باليني بيماري تببرفكي در همه دامها يكسان است؟
نشانههاي باليني بيماري تببرفكي در حيوانات مختلف، تقريبا مشابه است. با اينهمه اين علايم در گوسفند و بز بسيار خفيفتر از گاو است و ظهور تاول در دهان و پستان و سم كه مهمترين نشانه بيماري است در گوسفند و بز كمتر ديده ميشود و لنگش مهمترين نشانه ظاهري بيماري در گوسفند و بز ميباشد.
راههاي انتقال بيماري تب برفكي كدامند؟
بيماري تببرفكي ميتواند به روشهاي مختلف وارد يك گله سالم شود. مهمترين اين راهها به قرار زير است:
1 - ويروس تببرفكي همراه ذرات يا قطراتريز تنفسي دامهاي آلوده ميتواند منتشر و باعث آلودگي دامهاي سالم شود. با توجه به خشكي و گرماي هوا اين روش انتقال در ايران زياد اهميت ندارد.
2 - دامداران، دلالان، دامپزشكان، تكنسينهاي دامپزشكي و تلقيح مصنوعي و بازديدكنندگان از دامداري و وسايل و ابزارهاي آنها ميتوانند باعث انتقال بيماري به دامها و گلههاي ديگر شوند.
3 – كاميونهاي حمل كود به علت ريخت و پاش كود آلوده ميتوانند باعث انتقال بيماري شوند.
4 - دامي كه وارد يك دامداري و يا پرواربندي ميشود بخصوص اگر از ميادين دام خريداري شده باشد ممكن است آلوده شده باشد، حتي احتمال دارد دام در مسيرحمل تا دامداري و به علت آلودگي كاميون حمل و نقل آلوده شود. دامي كه در ميدان دام و يا در مسير و در داخل كاميون آلوده ميشود ممكن است به دلايلي هيچگونه علايم باليني نشان ندهد ولي ويروس در بدن آن تكثير يابد و دفع شود و باعث بيماري در دامهاي دامداري جديد كه وارد آن ميشود گردد.
5 - گاهي محل دامداري كه دامها وارد آن ميشوند آلوده است و باعث بيماري دامهاي ورودي ميگردد. اين به خصوص در پرواربنديها اتفاق ميافتد كه هميشه دامها در آن در حال جابجايي است.
6 - در بيشتر بيماريهاي عفوني و در هنگام بيماري تببرفكي قبل از آنكه بيماري از نظر باليني در دام قابل مشاهده باشد ميتوان ميكروب بيماري را در خون و ساير بافتهاي دام مشاهده كرد. بنابراين ريختن خون دامها در كوچه و خيابان و مزارع ميتواند باعث آلودگي محيط و انتقال بيماري شود.
7 - معمولا امعاء و احشاء و اعضاي دامي كه در اثر بيماري تب برفكي تلف ميشود مملو از ويروس عامل بيماري است. بنابراين رها كردن لاشهها و عدم دفن آنها ميتواند باعث انتشار بيماري گردد.
چگونه ميتوان از بيماري تببرفكي جلوگيري كرد؟
براي پيشگيري و كنترل وريشهكني بيماري تببرفكي بايد از آلودگي محيط جلوگيري كرد. براي جلوگيري از آلودگي محيط بايد لاشههاي تلفات را دفن كرد و از كشتار دامها در بيرون از كشتارگاهها پرهيز نمود.
همچنين بايد در هنگام ورود افراد به دامداري و حمل ونقل كود دقت نمود تا موارد بهداشتي را رعايت نمايند و باعث انتقال بيماري به دامداري نشوند. كاميونهاي حمل دام و كود نبايد از ميان دامهاي سالم رد شوند.
واكسيناسيون تببرفكي در پيشگيري از بيماري چه نقشي دارد؟
واكسن تببرفكي به صورت كامل نميتواند از وقوع بيماري جلوگيري نمايد و اگر ميزان ورود ويروس به بدن از حد معيني افزايش يابد با وجود واكسيناسيون، بيماري در دامها ظاهر ميشود. بنابراين براي آنكه بيماري رخ ندهد بايد از آلودگي محيط با ويروس تببرفكي جلوگيري كرد. براي اينكار بايد لاشه ها را دفن نمود، دامها را فقط در كشتارگاه كشتار كرد، به هنگام ورود به دام داري ها بهداشت را رعايت نمود و بعد از خريد دام از ميادين دام و قبل از وارد كردن آنها به گله، مدتي آنها را در قرنطينه نگهداري كرد.استفاده از مواد ضدعفوني نيز در پيشگيري از بيماري و كاهش آلودگي محيط بسيار موثر است.